Vervuiling

Dr. Ir. Peter Blok verstaat onder vervuiling dus niet alleen de aanwezigheid van vaste, onoplosbare deeltjes (partikels) in de olie. Ook opgeloste stoffen en diverse energieën vormen, als de concentratie ervan een bepaalde waarde te boven gaat of als er een tekort van is, een vorm van vervuiling. Voorbeelden hiervan zijn de temperatuur van de olie en de druk in het systeem (denk aan cavitatie van de pomp als gevolg van te lage druk in de zuigleiding).

Bronnen van vervuiling

Praktisch iedere activiteit van mens of machine veroorzaakt of draagt bij aan het ontstaan van vervuiling. Bij hydraulische (en andere) systemen wordt vervuiling veroorzaakt door en bij :

Productie - hierbij is er sprake van inbrenging: vuil en afval genererende productieprocessen leveren vuile componenten, vuile systemen en vuile olie op.
Gebruik - waarbij men spreekt van opwekking: afbraak van de componenten ten gevolge van slijtage en aantasting van de olie onder invloed van bijvoorbeeld thermische energie.
Blootstellen - waarbij kwalijke omgevingsinvloeden tijdens opslag en gebruik binnendringen.

Vuil afkomstig van opwekking (bij gebruik) en van binnendringen (bij blootstelling) wordt onmiddellijk door de olie opgenomen. De toename van vervuiling door deze twee bronnen wordt samengevat in het begrip opneming.

Identificeren van de vervuiling

Tijdens bedrijf worden vuildeeltjes in alle mogelijke grootten en vormen in de olie aangetroffen. Het identificeren van de vervuiling is de eerste opgave bij een effectief management van de olievervuiling. In het algemeen wordt het identificeren van een vervuiling in twee stappen verricht:

1. Herkennen  - het bestaan ervan gewaarworden.
2. Karakteriseren - het beschrijven van de eigenschappen.

Herkennen van vervuiling

Vaste vuildeeltjes maken zich in de eerste plaats kenbaar door slijtage effecten op de componenten. Daarnaast blokkeren ze de beweging van componenten en treden op als katalysator bij oxydatieprocessen met als gevolg:
- verhoging van de viscositeit van de vloeistof,
- zuren die metalen aantasten,
- harsachtige producten die de oppervlakken bedekken en filters verstoppen,
- het vormen van zware gel- en slijmachtige producten (sludge) die zich op lage plaatsen in het systeem afzetten.

Aan het optreden van één van de hiervoor genoemde verschijnselen (krassen op de loopvlakken, snelle oxydatie van de olie of de vorming van harsachtige producten) kunnen we vervuiling herkennen.

Karakteriseren van de vervuiling

Vervuiling is in te delen in vervuiling door energie, waarbij thermische energie één van de belangrijkste is, en vervuiling door materie. Materiële vervuiling omvat alle vreemde stoffen die in een systeem voorkomen. Deze vervuiling kan velerlei kenmerken hebben en invloeden uitoefenen, omdat zij:

a. een gas, vloeistof of vaste stof (deeltjes, water of lucht),
b. vrij, opgelost of geëmulgeerd,
c. chemisch inert, reactief of katalytisch,
d. organisch of anorganisch,
e. vervormbaar of onvervormbaar,
f. een ontledings-, slijtage- of afvalproduct en
g. levenloos of levend kan zijn.

Van de in hydraulische systemen voorkomende materiële verontreiniging zijn vaste vuildeeltjes, water en lucht de belangrijkste. Deze en chemische - en thermische verontreiniging worden hieronder nader behandeld.

Tip

Lees de white paper Introduction to Oil Cleanliness en ontdek het belang van oliereinheid voor de goede werking van hydraulische systemen.